Prawne aspekty liczników energii

Jakie są konsekwencje jej braku?

Wielu dystrybutorów i dostawców modułowych liczników energii informuje klientów, że oferowane przez nich urządzenia mogą być instalowane jako podliczniki w wynajmowanych biurach, małych sklepikach hiper i supermarketów, centrach handlowych, obiektach przemysłowych, garażach lub ogródkach działkowych itp. Tymczasem jest to błędne twierdzenie, które prowadzi później do nieporozumień na linii administrator obiektu a podnajemca.

Do wszystkich urządzeń nazywanych „licznikami energii elektrycznej” będących w obrocie w Polsce i wprowadzonych do obrotu po 30.10.2006 roku, niezależnie czy są przeznaczone jako liczniki główne, czy podliczniki do stosowania w gospodarstwach domowych, usługach i handlu oraz w przemyśle drobnym, stosuje się identyczne wymagania określone w dyrektywie nowego podejścia w sprawie przyrządów pomiarowych nr 2004/22/WE z dnia 31 marca 2004 r.  (Dz.Urz. UE L 135 z 30.04.2004 r.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 34, str. 149).

Dyrektywa nowego podejścia dotycząca min. liczników energii elektrycznej określana jako dyrektywa MlD (Measuring Instruments Directive), została wdrożona do prawodawstwa polskiego przepisami rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie zasadniczych wymagań dla przyrządów pomiarowych z dnia 18 grudnia 2006 r. (Dz. U. z 2007 r. Nr 3, poz. 27).

Wszystkie liczniki energii elektrycznej niezależnie czy są przeznaczone jako liczniki główne czy podliczniki do stosowania w gospodarstwach domowych, usługach i handlu oraz w przemyśle drobnym, podlegają ocenie zgodności z zasadniczymi wymaganiami określonymi min. w dyrektywie MID.
Ponadto każdy licznik który spełnia wymogi dyrektywy MID posiada już legalizacje pierwotną ważną 8 lat.

Zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz.U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087, z późn. zm.), wdrażającej w zakresie swojej regulacji m.in. dyrektywę MID, dokonanie oceny zgodności jest obowiązkowe przed wprowadzeniem do obrotu ww. liczników, tj. udostępnieniem ich po raz pierwszy na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), w celu ich używania lub dystrybucji.

W przypadku liczników energii elektrycznej, kontrolę w zakresie zgodności z zasadniczymi wymaganiami wykonują organy wyspecjalizowane, wymienione w art. 38 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności, w tym wojewódzcy inspektorzy Inspekcji Handlowej.

Organem monitorującym funkcjonowanie tej kontroli jest Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W tym miejscu należy wskazać, iż zgodnie z art. 45 ww. ustawy stanowi, że ten, kto wprowadza do obrotu wyrób niezgodny z zasadniczymi wymaganiami podlega grzywnie.

Jakie są konsekwencje jej braku?

Liczniki energii elektrycznej klasy dokładności 0,2; 0,5; 1 i 2 (dotyczy to także liczników stosowanych jako tzw. podliczniki) wprowadzone do obrotu przed 29.10.2006r. są dopuszczone do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie decyzji zatwierdzenia typu wydanej przez Prezesa Głównego Urzędu Miar.

Obowiązek ten wynika z ustawy „Prawo o miarach” z dnia 11 maja 2001 roku (Dz. U. 2004 Nr 243, poz. 2441. Artykuł 8 w/w ustawy mówi, że przyrządy pomiarowe mogą być stosowane:

1. w ochronie zdrowia, życia i środowiska,
2. w ochronie bezpieczeństwa i porządku publicznego,
3. w ochronie praw konsumenta,
4. pobieraniu opłat, podatków i innych należności budżetowych oraz ustalaniu upustów, kar umownych, wynagrodzeń i odszkodowań, a także przy pobieraniu i ustalaniu podobnych należności i świadczeń,
5. przy dokonaniu kontroli celnej,
6. w obrocie

Zgodnie z ust. 6 ustawy „Prawo o miarach” z dnia 11 maja 2001 roku, przyrządy te podlegają prawnej kontroli metrologicznej.

W rozporządzeniu Ministra Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 marca 2005r. „w sprawie rodzajów przyrządów pomiarowych podlegających prawnej kontroli metrologicznej oraz zakresu tej kontroli” (Dz. U. Nr 74, poz. 653), wydanym na podstawie art. 8 ust. 6 ustawy Prawo o miarach, w § 1 pkt 3 i 4 określono, iż liczniki energii elektrycznej czynnej prądu, klasy dokładności 0,2; 0,5; 1 i 2 oraz przekładników klasy dokładności 0,5 i dokładniejsze do współpracy z w/w licznikami podlegają prawnej kontroli metrologicznej, o ile oczywiście te przyrządy pomiarowe są stosowane w dziedzinach określonych w art. 8 ust. 1 ustawy Prawo o miarach.

Zakres kontroli wykonywanej przez organy administracji miar przy sprawowaniu nadzoru nad wykonywaniem przepisów tej ustawy obejmuje sprawdzenie, czy producenci lub ich upoważnieni przedstawiciele wprowadzają do obrotu w Polsce liczniki energii elektrycznej zatwierdzonego typu z cechą legalizacji pierwotnej.

W sprawie sankcji za niedopełnienie tego obowiązku znajduje zastosowanie przepis art. 26 ust.1 pkt. 2 ustawy z dnia 11 maja 2001r. Prawo o miarach stanowi, że kto wbrew przepisom tej ustawy wprowadza do obrotu lub użytkowania przyrządy pomiarowe podlegające prawnej kontroli metrologicznej bez wymaganych dowodów tej kontroli podlega karze grzywny.

Podsumowując powyższe wyjaśnienie Prawa o miarach oraz rozporządzenie Ministra Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej mówi, że wszystkie urządzenia metrologiczne o nazwie „licznik energii elektrycznej” będące w obrocie na terenie Rzeczpospolitej Polskiej i wprowadzone przed 29.10.2006 podlegają obowiązkowi zatwierdzenia typu GUM. 

Sprawą drugorzędną jest legalizacja polegająca na sprawdzeniu każdego egzemplarza licznika przed sprzedażą Liczniki energii elektrycznej muszą być legalizowane wszędzie tam gdzie dochodzi do bezpośredniego rozliczenia finansowego pomiędzy podmiotem dystrybucji energii a odbiorcą tej energii